Misschien is het voor de iets minder bejaarde lezers, nuttig even de figuur van Youenn Gwernig in herinnering te brengen. De man werd als Yves Guernic in 1925 geboren en overleed in 2006, na een heel bijzonder leven te hebben geleid en een echte, veelzijdige artiest te zijn geweest. Hij was zowel beeldhouwer als schilder, muzikant, zanger en TV-producer. Aan het einde van de jaren ’50, toen de identiteitsstrijd van de Bretoenen volop woedde, verkaste hij naar de Verenigde Staten, waar hij het Amerikaanse staatsburgerschap verkreeg en waar hij al snel in het Engels begon te publiceren -hij werd er overigens bevriend met Jack Kerouac, die, zoals je uit zijn naam kunt afleiden, ook Bretonse roots heeft en het duurde tot laat in de jaren ’60 voor hij terugkeerde naar Bretagne, waar het ondertussen ook mei ’68 was geweest.

In die nieuw ontstane culturele ruimte schrijft Gwernig toneelstukken, musicals en poëzie, die hij op muziek zet en gaat, in het spoor van Glenmor en Alan Stivell, concertjes spelen in het cabaretcircuit. Daar komen een paar platen van, en de grote Graeme Allwright -ook al een goeie vriend geworden- neemt zijn “Identity” op. Gwernig wordt heel even wereldnieuws als hij, uit protest tegen de manier waarop het Bretons op de Franse radio en TV behandeld wordt, weigert kijk- en luistergeld te betalen, een symbolische actie die door de reactie van de Franse overheid -rechtszaken, beslaglegging etc. etc. uit haar voegen barst er ertoe leidt dat de Fransen zich verplicht zien de regionale talen enige zendtijd te geven. Binnen die regionale Bretonse oproep wordt Gwernig al snel de figuur waar niemand omheen kan en hij wordt en blijft er zes jaar lang programmadirecteur.

In de tussentijd is d ster van Gwernig almaar helderder gaan schijne, worden zijn boeken veel gelezen en worden zijn liederen opgenomen door al wat enigszins naam heeft binnen de Bretonse cultuur, van Stivell en Dan Ar Braz tot Graeme Allwright en Gilles Servat en het is dus redelijk begrijpelijk dat de theatergroep, die Ar Vro Bagan is, een muzikaal spektakel op poten zet rond de figuur van Gwernig, onder de tiel die hierboven vermeld is en die je kunt vertalen als “op pad met Youenn Gwernig”. Dat toneelstuk speelt zich af in een TV-studio, waarin het aanwezige publiek een rol toebedeeld krijgt in de evocatie van de figuur van de grote man, die je, hier bij ons, nog het best kunt vergelijken met de al even veelzijdige Wannes Van De Velde.

Via een dozijn liederen, waaronder zijn regionale hit “E Kreiz an noz”, het al genoemde “Identity” en ”Tuchenn Mikél, maar ook aan de hand van tekstfragmenten uit de romans, novelles en gedichten, plus getuigenissen van vrienden en mensen die met Gwernig samengewerkt hebben, en een reeks projecties van beelden en schilderijen, die de man maakte, krijg je letterlijk een heel fijn portret geserveerd van een kerel die van onschatbare betekenis is geweest voor de culturele ontvoogding van het fiere Bretonse volk: waardig, zonder het superioriteitsgevoel waar andere nationalisten al te vaak last van blijken te hebben en met respect voor de menselijke waarde van iedereen, toch een eigen plek weten te verwerven. Dat was het uitgangspunt en dat is ook de leidraad doorheen deze sterke, drietalige soundtrack, die ik alleen maar kan aanbevelen.

(Dani Heyvaert)